Buharın, endüstride tercih edilmesinin en önemli sebepleri; çok iyi bir ısı taşıyıcısı olması, ısı transferi özelliklerinin özellikle faz değişiminden dolayı yüksek olması ve iletiminin çok kolay olması ile herhangi bir pompalama sistemine ihtiyaç duymamasıdır.
Yüzeylerinin bir tarafında ısı alan akışkan olarak su bulunan diğer tarafında ısı veren bir yakıtın yakılması neticesinde oluşan alev-duman gazlarının dolaştığı yollar bulunan kapalı basınçlı kaplara buhar kazanı denilir.
Modern tesislerde buhar kazanı, sıvı-gaz yakıtların kullanıma geçmesi ile bir çok işletme için ekonomik ve hızlı enerji kaynağı olarak büyük bir nimet olmuştur, sonuç olarak büyük buhar sarfiyatı olan ve ani buhar çekimi fazla olan tesislerde buhar kazanı kullanılmaktadır.
Buhar kazanları, içinde herhangi bir sıvı kaynatılarak buhar elde edilen kazanlardır. Buhar kazanları genel olarak sudan buhar elde etmeye yararlar. Su ısıtıldığında kaynar ve buharlaşmaya başlar. Su buharı, suyun sıvı haline göre çok daha fazla büyük bir hacme yayılır. Açık bir alanda su kaynatıldığında sıvı halde kapladığı hacmin 1.700 katı kadar bir hacme ulaşır. Ama kapalı kaplar bu şekilde bir genişlemeye izin vermediğinden, genleşmek isteyen buhar kabın iç yüzeyine basınç yapar. Bu buhar ne kadar fazla olursa, basınç da o oranda yükselir. Ancak buhar kazanlarının güvenli olarak dayanabileceği belli bir basınç sınırı vardır. Eğer basınç bu sınır geçerse patlama riski ortaya çıkar. Kazanın, tespit edilen basınç güvenlik sınırını aşmaması için de, bütün buhar kazanlarında, fazla buharı dışarı atan bir güvenlik supabı bulunur.
İlk kullanılan buhar kazanlarında basınç miktarı çok nadir olarak atmosfer basıncının 1.7 katını geçer. 1860′lı yıllara gelinceye kadar, üretim teknikleri yeterli olmadığından, 3 katın üzerine pek çıkılmamıştır. 1900′lı yıllarda ise 20 atmosfere kadar çıkılmıştır. Günümüzde basıncı 40 ile 50 atmosfer arasında olan kazanlar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Sanayide ise 100 atmosferin üzerinde basınçlı buhar kazanları bulunmaktadır.
Basınçlı ekipmanları sınıfında yer alan buhar kazanları, gerekli denetim ve gözetim altında tutulmadığında yada doğru kullanılmadığında patlama tehlikesi olan, can ve mal güvenliği açısından ciddi bir risk yaratan teçhizatlardır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Ek 3 Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde, Basınçlı Kap ve Tesisatlar başlıklı maddesinde yer almaktadır.
Buna göre buhar kazanlarının muayene ve kontrolleri yılda en az bir kere yapılmak zorundadır. Ayrıca bu muayene ve kontrollerin, makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması da bir zorunluluktur. Aksi halde, ne yapılan muayene ve kontrol işlemlerinin bir geçerliliği olur ne de düzenlenen raporlar bir anlam ifade eder.
