Bilindiği gibi kap içine akışkan doldurmak için tasarlanmış ve imal edilmiş hazneye denir. Bir kap birden fazla hazneden oluşabilir. Basınçlı kap denilen şey ise iç basıncı 0.5 bardan büyük olan kap ve ekipmanlara denir. Sanayide oldukça fazla kullanılan ve oldukça tehlike arz eden basınçlı kaplardır. Doğru kullanılmaması durumda bomba etkisi yaratmakta ve çalışanlar ve çevre için büyük tehlike yaratmaktadır.
Basınçlı kaplar, içlerinde bulundurdukları akışkanı istenilen sıcaklık ve/veya basınca getirmek için hazırlanmış olan cihazlardır. Basınçlı kaplar, Kalorifer Kazanı, Buhar Kazanı, Kızgın Yağ Kazanı, Otoklav, Kompresör, Hava Tankı, Hidrofor vb. olarak karşımıza çıkmaktadır.
İçine doldurulan bir sıvının, sıcaklık, basınç ve benzeri değerlerini proses için istenilen sınırlar arasına getirmek için kullanılan cihazlara ise kazan denmektedir. En çok kullanılan kazan türleri şunlardır: sıcak su kazanları, kalorifer kazanları, kızgın su kazanları, buhar kazanları, kızgın yağ kazanları, yüksek ve orta basınçlı kazanlar, alçak basınçlı buhar kazanları, buhar jeneratörleri.
Bu teçhizatlar neticede basınç sıkıştırma prensibi ile çalıştıklarından düzenli kontrollerinin yaptırılmaması ya da uygun şekilde yaptırılmaması, kullanan kişilerin kullanma talimatlarına uygun kullanmamaları, günlük bakımlarının yapılmaması, üretici firmaların yasal düzenlemelere pek uymamaları ve benzeri çok sayıda neden kullanım sırasında tehlike yaratmaktadır.
Bu teçhizatlar diğer her makine ve kap formunda olduğu gibi kullanıldıkça kendilerine göre deforme olurlar. Bahsedilen kazanlar ve basınçlı kaplar, kullanıldıkça korozyona uğrarlar. Bağlantı ve kaynak yerlerinde açılmalar veya çatlaklar olabilir. Bunlar gözle fark edilmeyebilir ancak bu şekilde kullanılmaya devam edilirse, patlama riski ortaya çıkar.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na dayanarak çıkardığı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, iş yerlerinde bulunan iş ekipmanlarının kullanımı sırasında, sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gereken asgari koşulları tespit etmiştir. İş yerlerinde kullanılan makinaların çeşitlerine göre, bu araçların hangi periyotlarda kontrol edileceğini ve bu periyodik kontrollerin hangi kriterlere ve standartlara uyularak yapılacağı bu yönetmelikte açıklanmıştır.
Muayene ve test kuruluşları tarafından kazanlar ve basınçlı kapların kontrolleri yapılırken, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre hazırlanmış CE-PR.029 Muayene Hizmetlerinin Sunumu Prosedürü kriterleri esas alınmaktadır. Yapılan muayenelerde varsa hatalar ortaya çıkarılır ve basınçlı kapların güvenli bir şekilde çalışıp çalışmadığı ve kullanıma uygun olup olmadığı tespit edilir. Bu şekilde iş yerlerinde daha güvenli bir çalışma ortamı yaratılmış olur.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde ve ilgili standartlarda başka bir süre öngörülmemişse, kazanların ve basınçlı kapların her yıl en az bir kere kontrol edilmesi gerekmektedir. Yasal düzenlemelere göre, beklenmedik bir kaza yaşandığında, bunun sonuçlarından işverenler sorumlu olacaktır.
