Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları uzun senelerden beri bilinmesine karşın, konuya önem verilmesine ve önlemlerin alınmasına ancak 20. yüzyılda başlanmıştır. Tozlar genelde havada asılı olarak bulunan, 300 mikron boyutundan daha küçük katı haldeki maddelerdir. Toz topluluğu belki çıplak gözle görülsede tek bir toz parçasını gözle görmek imkansızdır. Çünkü gözün algılayacağı boyutun 6 katı daha küçüktürler. 10 mikron boyutlarında tozlar solunabilir ve yarım mikrondan daha ufak partiküller bir şekilde kana karışabilirler.
Tüm bu nedenlerden ötürü belli bir dozun üzerinde ve belli bir süre toza maruz kalmak sağlık açısından geri dönülemeyecek problemlere yol açabilir. Tozlar tek çeşit değildir, birçok madde toz olarak nitelenebilir. Örnek vermek gerekirse fibrojenik tozlar, akciğer hastalıklarına neden olurlar. Toksik tozlar, vücutta zehirlenme etkisi yaparlar. Kanserojen tozlar, kansere neden olurlar. Radyoaktif tozlar, alerji yapan tozlar, organik tozlar ve inorganik tozlar, diğer farklı toz çeşitleridir.
Ölçüm yapılırken farklı metotlar uygulanır. Çalışanların yakalarına takılan dozimetere denilen cihaz ile çalıştıkları süre içerisinde maruz kaldıkları toz miktarı belirlenir. Çevre havası toz ölçümünde, maden ocakları ve benzeri tesislerde, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında hava kalitesi ölçümleri yapılmaktadır.
10 mikrondan daha küçük boyuttaki toz partiküllerinin ölçümünün yapılması PM10 (Partikül Mdde 10) ölçümü olarak geçer. Bu partiküllerin tek tip bir kimyasal bileşimi yoktur. Katı partiküller insan faaliyetleri sonucu ve doğal kaynaklardan, doğrudan atmosfere karışır. Bu ölçümde en genel karışılaşılan 10 mikron altı toz partikülleri kamyonlara toprak, kum ve çakıl gibi maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında oluşan tozlar, kömür inşaat alanları, maden ocakları ve taş ocaklarında oluşan tozlar ve yollardan kalkan tozlardır.
İç Ortam Havasında Toplam Toz Ölçümü: Işık Saçılması Metodu (TS 2361:1976), Dozimetrik Toz Ölçümü: Gravimetrik Metot (TS 2361:1976), Ortamda Toz Örnekleme Ölçümleri (EPA Metot 17:2000 ve TS EN 13649:2003), Çöken Toz Ölçümleri (TS 2341:1976) , Toz Ölçümü - Gravimetrik Metot - Optik Yansıtma Metodu (TS 2361 ve MDHS 96), PM 10 Ölçümü - Gravimetrik Metot (TS EN 12341), Çöken Toz Ölçümleri (TS 2342) toz ölçümlerine esas olan yöntemler ve standartlardır.
Standartlara uygun, gravimetrik temelli aparatlar, çalışanların maruz kaldığı ve akciğerlerde alveollere kadar ulaşan tozların miktarını ölçmek için kullanılırlar. Bu solunabilir boyutdan daha büyük toz parçacıklarının ölçüme dahil olmasını önlemek amacı ile kullanılan örnekleme aparatıdır. Toz örnekleme işlemi, siklon ve filtre ile ilişkilendirilmiş olan bir hava pompası vasıtasıyla yapılmaktadır. Zaman Ağırlıklı Ortalama, çalışan kişinin, olağan çalışma koşullarında en az 8 saat maruz kaldığı toz konsantrasyonunu ifade eder. Kısa Dönem Maruziyet Sınır Değeri ise, çalışan kişinin aynı koşullarda 15 dakika süreyle maruz kaldığı toz konsantrasyonunu ifade eder.
Daha kapsamlı bilgi için iletişim adreslerimizden ve telefon numaralarımızdan uzman ekibimize ulaşabilir, her türlü sorunuza yanıt alabilirsiniz.
